Annelerin korkulu rüyasıdır, yüksek ateş. Özellikle soğuk havalarda bebeklerde ve çocuklarda görülen pek çok hastalığın ilk belirtilerinden biri olarak bilinir. Anne, yavrusu hastalanmasın diye elinden geleni yapar, kat kat giydirir, banyo yaptırırken ve yaptırdıktan sonra üşümesin diye akla gelmedik yöntemlere başvurur, terlediği zaman hemen kıyafetini değiştirir ama ne var ki hastalık bazen tüm bu çabalara rağmen gelir yapışır yakasına yavrucuğun. Buna bağlı olarak çocuklarda ve bebeklerde ateş nasıl düşürülür sorusu düşer aklımıza. Hepimizin başına geliyor. Allah dermansız dert vermesin yeter ki…

Normalde çocuklarda vücut sıcaklığı 36 – 37.5 derece arasında olur. Aynı zamanda bilmekte fayda vardır ki; vücut sıcaklığı öğleden sonra daha yüksek olurken geceleri genelde daha düşük olur. Ancak bir yaşın altındaki bebeklerde vücut sıcaklığı 39 dereceye, bir yaşından büyüklerde ise 39.4 dereceye çıktığında yüksek ateş söz konusudur ve ihmale gelmez.

Bebeklerde yüksek ateş düşürülemediğinde acilen doktora gidilmedilir.

Yüksek ateş, bir nevi bebek/çocuk sağlığının normal gitmediğini ve buna bağlı olarak bir hastalığın varlığını işaret eder. Vücuda girmiş bir mikroorganizma ya da toksik maddeye karşı vücudun savunmaya geçmesi olarak tanımlanabilir. Ateşin yükselmesi ile bu organizmaların çoğalmaları engellenir. Çünkü pek çok mikroorganizmanın 36 derece üzerinde yaşaması zordur. Ayrıca yüksek ateş ile bağışıklık sistemi aktif hale gelir ve dokuların metabolizması artar. Bu durumda aslında ateşin vücudun hastalıklara karşı bir savaşma yöntemi olduğu unutulmamalıdır.

Bebek ve çocuklarda vücut sıcaklığı 39 derece üzerine çıktığında vücut çok enerji harcamaya başlar. Böyle bir durumda kalp, beyin ve karaciğer gibi organlar daha fazla kana ihtiyaç duyar. Kol ve bacaklardaki damarlar ise büzülür ve buralara daha az kan gider, buna bağlı olarak el, kol ve bacaklar soğur. Gövdede ise sıcaklık yükselir. Tüm bu olaylar gerçekleşirken vücut alacalı bir görünüm kazanır.

Vücut sıcaklığının artması ile tüm dokular fazladan oksijene ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyacı gidermek için ise kalp ve solunumun hızlanması gerekir. 6 aylıktan küçük bebeklerin kalpleri ve solunumları zaten hızlı olduğu için onlarda sorun olmaz ancak 6 aydan büyük bebeklerde ateşin yükselmesi sonucunda kalp ve solunum bu duruma ayak uyduramazsa beyin fazla oksijen tüketimini engellemek için vücutla bağını keser. Bu durum havale olarak bilinir. Havale geçiren bir bebek/çocukta bilinç yitimi, istemsiz kasılmalar ve vücutta katılaşma söz konusudur. Havaleden bahsedebilmek için ateşin genelde 40 derecenin üzerine çıkması gerekir. Ancak yüksek ateş 24 saat içinde tamamen düşmemişse acilen doktora gidilmelidir.

Bizler genelde ateş ve yüksek ateş konuları söz konusu olduğunda direkt elimizi bebeğimizin alnına götürürüz, ancak elimiz soğuk ya da sıcaksa durumu yanlış değerlendirebiliriz. Bu nedenle bebeğinizin alnına yanağınızı koyarak ateşi kontrol ederseniz daha emin olabilirsiniz. Alnı normalden sıcak ise bir de ateş ölçer ile ölçmeniz daha sağlıklı olur.

Ayrıca bebeğiniz,

• İyi görünmüyor, kendini iyi hissetmiyorsa,
• Rengi soluk, üşüyor ve titriyorsa,
• Yanakları kızarmış ve alnı sıcaksa ateşi var demektir.

Bebeğinizin ateşini günde iki kez olacak şekilde sabah ve akşamları ölçmelisiniz. Ateş ölçmek için sayısal ateş ölçerler, şerit ateş ölçerler ve kulaktan ateş ölçerler mevcuttur. Şerit ateş ölçeri kullanmak diğerlerine göre daha kolay olsa da doğru ateş bilgisini vermeye bilir.

Yüksek ateşin pek çok nedeni olabilir. Bebekte üst solunum yolları enfeksiyonu, mide-bağırsak enfeksiyonları, idrar yolu enfeksiyonları varsa ateşi normalden yüksek olabilir. Ancak menenjit, kas ve eklem iltihapları, zatürre gibi hastalıklar daha ciddidir ve yüksek ateş nedenlerinden bazılarıdır.

• Kalın kıyafet giydirmeyin. Ateşi 38.5 üzerinde ise ince ve bol kıyafetler giydirin.
• Üşüyor ve titriyor olabilir ancak kesinlikle üzerini kalın örtülerle örtmeyin.
• Su başta olmak üzere sıvı tüketimine yardımcı olun.
• Bebeğinizin/çocuğunuzun bulunduğu odanın sıcaklığını sabit tutmaya çalışın. Bu sıcaklık 22-24 derece arasında olmalıdır.
• Soğuk sudan uzak tutun ancak ılık su ile duş aldırabilirsiniz.
• Alkol ya da sirkeli su ile vücudunu silmek yerine sadece su ile ıslatılmış bez ile ateşli bölgelerini rahatlatın.
• Henüz doktora gitmemişseniz kafanıza göre ateş düşürücü ilaç vermeyin. Doktorunuz bir ateş düşürücü yazmış ise de belirtilen dozdan daha fazlasını kesinlikle vermeyin.
• Bebeğiniz 3 aydan küçükse ateş düşürücü şurup vermeyin!

Çeşitli nedenlere bağlı olan yüksek ateş, hem bebeklerimizi hemde bizi oldukça etkileyebiliyor. Bir annenin evladının hasta olması demek, hayatın başka türlü akması, zamanın başka türlü işlemesi demek. Gece gündüz iyileşmesi için dualar etmek demek, gözüne uyku girmemesi demek… Hastalığın her türlüsü zor. Allah tüm yavruları hastalıklardan korusun…

Kaynaklar:

Anne bebek dergisi eki – Uz. Dr. Fazlı Yılmazer

Hamilelik, doğum ve bebek bakımı kitabı – Ayşe Öner

Annelik ve bebek bakımı – Elizabeth Fenwick

Özet

Normalde çocuklarda vücut sıcaklığı 36 - 37.5 derece arasında olur. Aynı zamanda bilmekte fayda vardır ki; vücut sıcaklığı öğleden sonra daha yüksek olurken geceleri genelde daha düşük olur. Ancak bir yaşın altındaki bebeklerde vücut sıcaklığı 39 dereceye, bir yaşından büyüklerde ise 39.4 dereceye çıktığında yüksek ateş söz konusudur ve ihmale gelmez.